TEK DÜZEN HESAP PLANI

Gelir Ýdaresi Baþkanlýðý (GÝB)  tarafýndan; bilanço usulünde defter tutan gerçek ve tüzel kiþilere ait teþebbüs ve iþletmelerin faaliyet ve sonuçlarýnýn saðlýklý ve güvenilir bir biçimde muhasebeleþtirilmesi, mali tablolar aracýlýðý ile ilgililere sunulan bilgilerin tutarlýlýk ve mukayese edilebilirlik niteliklerini koruyarak gerçek durumu yansýtmasýnýn saðlanmasý ve iþletmelerde denetimin kolaylaþtýrýlmasý amacýyla  yeni düzenlemeler yapýlmýþ ve. 01.01.1994 tarihinden itibaren yürürlüðe girmek üzere 26.12.1992 tarih ve  21447 sayýlý mükerrer Resmi Gazete’ de  (I) sýra numaralý Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliði  yayýmlanmýþtý.

Teblið ile;

1. a) Muhasebenin Temel Kavramlarý,
2. b) Muhasebe Politikalarýnýn Açýklanmasý,
3. c) Mali Tablolar Ýlkeleri,
4. d) Mali Tablolarýn Düzenlenmesi ve Sunulmasý
5. e) Tekdüzen Hesap Çerçevesi Hesap Planý ve Ýþleyiþi, konularýnda düzenlemeler yapýlmýþ ve bu düzenlemeler Tebliðin ekini oluþturmuþtu.

MSUGT ile yapýlan düzenlemelerin kuþkusuz en önemlisi ve  uygulamada muhasebe sistemini hesap planlarý düzeyinde kökünden deðiþtirmeye yönelik olaný “ Tek Düzen  Hesap Planý Çerçevesi Hesap Planý ve Ýþleyiþi”  hususudur.

Tek Düzen Hesap Planý nedir ?

Tek düzen hesap planý, standartlaþma amacýyla resmileþmiþ hesap cetvelinin adýdýr. Tek düzen hesap planýnda muhasebe hesap kodlarý belli bir düzen ve mantýða göre sýralanýr. Bilanço esasýna göre defter tutan iþletmeler muhasebe sistemlerini tek düzen hesap planýnýn çerçevesine göre kurmak mecburiyetindedir. Hesaplar, hesap planý açýklamasýnda belirtildiði þekilde çalýþýr ve hesap planýndaki kod ve hesaplar deðiþtirilemez.

TÜRMOB ve SMMMO lar nasýl hazýrlandý ?

01.01.1994 tarihinde yürürlüðe girecek olan uygulama için  1993 takvim yýlýnýn  tamamýnýn meslek mensubunun  sisteme hazýrlanmasý noktasýnda eðitimle geçtiðini ifade edersek odalarýmýzýn ve birliðin hakkýný teslim etmiþ oluruz doðrusu. Gerçekten  yeni ve çok önemli bir uygulamaya hazýrlýk noktasýnda bir meslek örgütü ancak bu kadar eðitim yapabilirdi. Yýl bitmeden neredeyse tüm örgüt tebliði kendisi düzenlemiþ kadar hazýr hale gelmiþti. Hiç sorun yaþanmadan 01.01.1994 tarihinde uygulamaya geçildi.

Sonrasý;

Evet sonrasý önemli elbette. Yürürlük tarihinden bugüne 25 yýl geride kaldý ve finansal tablolarýn düzenlenmesinde sorun yaratan kimi hesaplarýn düzeltilmesi hesap planýnýn revize edilmesi gerçekleþmediði gibi üstüne üstlük bu konudaki eðitimler birden kesiliverdi ve  bazý meslek mensuplarý sistemin adýný yanlýþ yorumlayarak kendilerini istedikleri hesabý kullanma açýsýndan yetkili görmeye baþladýlar. Bugün piyasada  TDHP,  kimi meslek mensuplarý tarafýndan farklý yorumlanmakta ve farklý hesaplar kullanýlmaktadýr.

TDHP na tekrar bir göz atalým.  MSUGT ‘ ne göre  hesap planý iki ana baþlýkta toplanmaktadýr.

• Bilanço Hesaplarý, 2) Gelir Tablosu Hesaplarý 3) Maliyet Hesaplarý
• Bilanço Hesaplarý
• Dönen Varlýklar
• Duran Varlýklar
• Kýsa Vadeli Yabancý Kaynaklar
• Uzun Vadeli Yabaný Kaynaklar
• Özkaynaklar

• Gelir Tablosu Hesaplarý
• Brüt Satýþlar
• Satýþ Ýndirimleri (-)
• Satýþlarýn Maliyeti(-)
• Faaliyet Giderleri (-)
• Diðer Faaliyetlerden Olaðan Gelir ve Karlar
• Diðer Faaliyetlerden Olaðan Gider ve Zararlar(-)
• Finansman Giderleri(-)
• Olaðandýþý Gelir ve Karlar
• Olaðandýþý Gider ve Zararlar(-)
• Dönem Net Kar Veya Zararý

• Maliyet Hesaplarý

Bu çerçevede maliyet  hesaplarý da   seçeneklere göre (7A)  ve ( (7/B) olarak gruplanmýþtýr. Uygulamada kullanýlan (7/A) seçeneðinde ise hesaplar;

*   Maliyet Muhasebesi Baðlantý Hesaplarý

*  Direkt Ýlk Madde ve Malzeme Giderleri

*   Direkt Ýþçilik Giderleri

*   Genel Üretim Giderleri

*   Hizmet Üretim Maliyeti

*  Araþtýrma ve Geliþtirme Giderleri 

*   Pazarlama, Satýþ ve Daðýtým Giderleri

*   Genel Yönetim Giderleri

*   Finansman Giderleri  olarak sýralanmýþ ve kodlanmýþtýr.

Gider çeþitleri hesaplarýnýn iþleyiþi ise ayrý bir özen istemektedir. Mal  ve hizmet üretiminde katlanýlmasý gereken maliyetlerin bünyesindeki harcama çeþitlerini ifade eden bu  hesaplar, kuruluþlarýn bünyelerine uygun biçimde detaylandýrýlýr.

Gider çeþitleri hesaplarýnýn kodlamalarý ise aþaðýdaki gibi olacaktýr..  

• 0 Ýlk madde ve malzeme
• 1 Ýþçi ücret ve giderleri
• 2 Memur ücret ve giderleri
• 3 Dýþardan saðlanan fayda ve hizmetler
• 4 Çeþitli giderler
• 5 Vergi, resim ve harçlar
• 6 Amortismanlar ve tükenme paylarý
• 7 Finansman Giderleri

Hesaplarýn iþleyiþinde bu sýralama ve kodlar deðiþmez,  deðiþtirilemez.  Ancak, gruplar içindeki gider çeþitlerinin sabit, deðiþken ve yarý deðiþken biçimde ayýrýmý iþletmelerin kendi ihtiyaç ve inisiyatiflerine býrakýlmýþtýr.  Yani,  hesap kodlarýna dokunmadan alt kýrýmlarda bünyelerine uygun olan alt hesaplarý istedikleri gibi  açabilirler.

“ (7/B) seçeneðini tercih eden kullanýcýlar bu kodlara göre gider ve  maliyet hesaplarýný düzenlemektedirler.”

Yukarýda deðinildiði üzere uygulamada,   hesap kodlarýnýn ve alt detaylarýn  farklý kullanýldýðý ve bu nedenle  finansal tablolarýn okunmasýnda sorunlar yaþandýðý bir gerçektir. Bu sorun özellikle baðýmsýz denetimine tabi olan iþletmelerin finansal tablolarýnýn denetiminde fazlasýyla ortaya çýkmaktadýr.

GÝB ve KGK   yetkilileri tarafýndan BDS’ ler ve MSUGT  arasýnda uyumsuzluðu giderecek bir hesap planý çalýþmasýnda son aþamaya gelindiði ve kýsa bir zaman diliminde yayýmlanarak yürürlüðe gireceði  bilinmektedir.

TÜRMOB ve SMMMO yöneticilerimizin, en azýndan bilgilerin tazelenmesi ve uygulamada birlikteliðin saðlanmasý maksadýyla, 2020  eðitim programlarýna  TEKDÜZEN  HESAP  PLANI uygulamasý eðitimini,  mutlaka almalarý gerektiðinin altýný çizmek istiyorum.

Zira  tekdüzen genel olmaktan çýkýp, özelleþmeye baþladý.